Tôi từng nghĩ: “Cố gắng hết sức thì sẽ thành công”. Nhưng sau gần 10 năm thử và sai, tôi nhận ra:
Thất bại không đến từ việc tôi lười hay thiếu đam mê. Mà đến từ chính những tư duy sai lầm tôi từng tin là đúng.
Dưới đây là những bài học tôi đã trả giá bằng thời gian, tiền bạc và cả cảm xúc. Tôi chia sẻ chúng với mong muốn giúp bạn – người đang muốn xây dựng thương hiệu cá nhân hoặc kinh doanh – tránh khỏi những sai lầm tương tự.
Kiếm được tiền không đồng nghĩa với khởi nghiệp thành công
Năm 2018, lần đầu tôi kiếm được tiền từ Internet: viết blog, chia sẻ thủ thuật, mở dịch vụ mở khóa tài khoản Facebook, bán template, viết bài quảng cáo.
Cảm giác sung sướng, đầy động lực – vì lần đầu thấy công sức mình bỏ ra được trả giá. Nhưng gọi đó là “khởi nghiệp” thì chưa đúng. Vì tôi chưa tạo ra điều gì bền vững, chưa tạo ra giá trị dài hạn.
Chỉ đơn thuần là tôi đang “thử xem mình có kiếm được tiền không”.
Điều đáng tiếc là, lúc ấy tôi tưởng mình đã bước vào con đường khởi nghiệp. Nhưng hóa ra tôi chỉ mới bước vào trò chơi “kiếm tiền ngắn hạn”, và sự ảo tưởng đó khiến tôi đi lạc rất lâu.
Bắt chước người khác chỉ khiến mình đi vào lối mòn
Năm 2019, tôi làm theo xu hướng: xây dựng hàng loạt website tin tức, hy vọng kiếm tiền từ quảng cáo. Nhưng nội dung hầu hết đều là copy. Không chất riêng, không bản sắc, không giá trị thật – và rồi tôi thất bại.
Điều đau lòng là: dù tôi làm rất chăm, rất nhiều – nhưng không ai nhớ tới những gì tôi làm. Vì đó đâu phải là tôi.
Bắt chước không sai, nhưng nếu không biết mình là ai, thì càng học người khác bao nhiêu – lại càng đánh mất mình bấy nhiêu.
Không phải cái gì mình giỏi cũng biến thành tiền được
Năm 2021, tôi quay lại từ đầu với SEO, nội dung, tối ưu website. Có lúc, lượng truy cập hơn 100.000/ngày. Rất nhiều người đọc, rất nhiều lời cảm ơn – nhưng không có dòng tiền tương xứng.
Tôi nhận ra: đó là thứ tôi giỏi, nhưng không phải thứ thị trường sẵn sàng trả tiền.
Tôi xây dựng được cộng đồng, học được cách truyền đạt – nhưng tài chính thì vẫn lỗ.
Không phải đam mê nào cũng nên biến thành công việc. Và nếu bạn không muốn đánh đổi giá trị mình tạo ra bằng sự kiệt sức, thì cần học cách biến giá trị đó thành mô hình có thể vận hành được.
Có đam mê thôi chưa đủ – cần đội ngũ và hệ sinh thái
Năm 2023, tôi tham gia dự án giáo dục STEM bằng thực tế ảo. Làm gần một năm cùng thằng bạn thân, rồi phải dừng vì nhà đầu tư gặp vấn đề pháp lý. Sau đó, tôi làm CTO cho một startup khác, nhưng rồi cũng tan vỡ – vì đội ngũ rã rời, thiếu cam kết, thiếu tầm nhìn chung.
Tôi nhận ra: làm gì cũng được, nhưng không thể làm cùng người không cùng tư duy.
Không thể kéo một đội nhóm đi lên chỉ bằng đam mê cá nhân.
Thành công không dành cho người đi một mình. Bạn có thể bắt đầu một mình – nhưng nếu muốn đi xa, bạn cần những người thực sự “ở cùng chiến tuyến”.
Làm một mình sẽ kiệt sức – làm sai thị trường thì giỏi mấy cũng thua
Năm 2024, tôi tự mình xây một hệ thống học trực tuyến (LMS) cho các trung tâm và trường học. Tôi nghĩ kỹ năng, kinh nghiệm là đủ – nhưng hóa ra không.
Sản phẩm tốt, nền tảng ổn định, nhiều tính năng. Nhưng không bán được.
Vì định vị sai tệp khách hàng. Nội dung không đúng insight. Giá không phù hợp.
Tôi làm vì thấy nhu cầu trên lý thuyết, mà không thực sự đi sâu khảo sát nhu cầu thực tế và hành vi mua hàng.
Tôi nghĩ mình từng làm nhiều, có trải nghiệm – nên sẽ thành công. Nhưng kinh nghiệm không thay thế được nghiên cứu thị trường. Sự chủ quan khiến tôi đánh sai hướng ngay từ đầu.
Tôi hiểu: sản phẩm tốt là điều kiện cần. Nhưng để có khách hàng, bạn cần hiểu thị trường. Giỏi đến đâu mà sai tệp – cũng là thất bại.
Nhiệt huyết thôi chưa đủ – nếu không đủ thời gian, tiền bạc và sự ưu tiên
Sau LMS, tôi và thằng bạn thân bắt tay xây dựng một hệ thống tăng tương tác mạng xã hội. Cả hai rất hào hứng, ý tưởng hay, sản phẩm tiềm năng, và tôi có sẵn cộng đồng để marketing.
Nhưng càng làm, cả hai càng bị cuốn vào công việc riêng, dự án dần bị bỏ lại.
Chúng tôi không nói lời nào, nhưng đều ngầm hiểu rằng – mình không thể đi xa với dự án này.
Vì để nó sống được, cần một mức độ cam kết rất lớn về thời gian, tiền bạc, và sự ưu tiên. Mà lúc đó, cả hai đều không thể đáp ứng.
Tôi hiểu rằng: ý tưởng tốt, kỹ năng tốt – vẫn chưa đủ. Khởi nghiệp là một cuộc chơi dài hơi, đòi hỏi sự dấn thân thật sự.
Nếu không đặt hết tâm sức, thì kể cả khi bạn có lợi thế – cũng khó có được kết quả.
Làm vì sở thích – không phải vì thị trường cần
Cuối 2024, tôi bắt đầu bán cây cảnh mini – từ niềm yêu thích cá nhân. Cây đẹp, bài đăng hút tương tác, khách hỏi liên tục. Nhưng càng bán lại càng lỗ.
Lỗ vì không tính được đúng giá vốn.
Lỗ vì không kiểm soát chi phí marketing, vận chuyển, đóng gói.
Lỗ vì cứ nghĩ “nhiều người thích là được” – mà quên mất: thị trường không trả tiền cho cái bạn thích.
Tôi bán vì yêu cây, nhưng khách hàng đâu chỉ yêu cây – họ cần sản phẩm dễ chăm, phù hợp không gian, mức giá hợp lý, dịch vụ chuyên nghiệp.
Họ cần giải pháp – không phải cảm xúc của người bán.
Tôi từng tin rằng chỉ cần đam mê là đủ. Nhưng kinh doanh không đo bằng tình yêu sản phẩm – mà đo bằng giá trị bạn mang lại cho khách hàng, và khách hàng có sẵn sàng trả tiền hay không.
Muốn kinh doanh, đừng chỉ hỏi: “Mình có thích không?”
Hãy hỏi: “Thị trường thực sự cần gì – và mình có đang đáp ứng đúng điều đó không?”
Tôi không bắt đầu lại từ số 0 – tôi bắt đầu từ sự trưởng thành
Sau tất cả, tôi chọn bắt đầu lại – với thời trang nam.
Không vì nó đang hot.
Không vì người khác kiếm tiền tốt từ đó.
Mà vì lần này, tôi đã đủ hiểu mình để chọn một con đường dài hơi.
Tôi thấy bản thân trong thời trang – sự tối giản, rõ ràng, tinh tế và có cá tính.
Tôi muốn xây một thương hiệu có bản sắc, có câu chuyện, có cộng đồng.
Tôi không còn muốn đi một mình.
Tôi không còn chạy theo thị trường.
Tôi không còn cố gồng lên để thành công nhanh.
Tôi làm lần này, không để chứng minh điều gì.
Tôi chỉ muốn làm điều mình tin. Và đi xa với nó.
Lời nhắn cuối cùng dành cho bạn đang trên hành trình khởi nghiệp
Nếu bạn đang bắt đầu, hoặc đang loay hoay giữa vô vàn lựa chọn – tôi hy vọng bài viết này có thể giúp bạn tỉnh táo hơn, bớt phải trả giá hơn.
Bạn có thể không tránh hết được thất bại. Nhưng bạn có thể học từ sai lầm của người đi trước.
Tôi không bắt đầu lại từ số 0. Tôi bắt đầu từ sự trưởng thành.
